آموزش پرورش قارچ خوراکی

آموزش پرورش قارچ خوراکی

با 8 ‌میلیون تومان در زیر‌زمین خانه‌ قارچ پرورش بدهید! / درآمد 20 میلیونی در ماه

مقدمه  و توضیحاتی برای تهیه قارچ :

بهترین موقع برای پرورش قارچ در خانه بین ماههای مهر تا آذر است ولی چنانچه امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش وجود داشته باشد می‌توان قارچ را در ماههای دیگر سال تعمیم داد. بطور کلی طرز پرورش قارچ مخصوص به خود آن است و می‌توان آن را در محیط تاریک پرورش داد و به جز نور مستقیم آفتاب ، هر مقدار نور را تحمل می‌کند. در هر صورت در محل پرورش قارچ علاوه بر آنکه ، بایستی تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین 15 – 10 درجه نگهداری شود. علاوه بر این محل پرورش بایستی کاملا تمیز ، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتریها ، حشرات و قارچهای مضر باشد.

مدیر یکی از شرکت‌های پرورش قارچ می‌گوید:اگر بخواهید سالن 100 متری پرورش قارچ راه اندازی کنید به حدود 8 تا 10 میلیون تومان سرمایه نیاز دارید.

به گزارش خبرنگار برنا حالا دیگر مثل دوران قدیم نیست که جوان‌ها مجبور باشند شغل پدری‌شان را ادامه بدهند و به دنبال آن اعضای هر خانواده‌ای سال‌ها در شغل یا صنفی ماندگار شوند؛ این روزها گزینه‌های شغلی زیادی پیش روی جوانان قرار دارد، شغل هایی که تنها نیاز به سرمایه دارند و شرکت یا اشخاصی هستند که تجهیزات و شرایط را برایشان فراهم می کنند و البته میزانی از سود کار را برای خود بر ‌دارند.

پرورش قارچ از این دست کارهاست که در حال حاضر دست‌های زیادی در آن وجود دارد؛ شرکت‌ها و آموزشگاه‌هایی که مراحل پروروش قارچ را آموزش می‌دهند و در همه مراحل کار می شود از مشاوره های آنها استفاده کرد. در ادامه گزارش خبرنگار برنا را از نحوه کار شرکت های پرورش قارچ که به کار آموزش و مشاوره در این زمینه مشغول هستند، میزان سرمایه و سوددهی این شغل امروزی می خوانید.

اول: کارمند شرکتی که به کار آموزش،مشاوره و راه انداری سالن قارچ و تهیه موارد مشغول است درباره میزان سرمایه ای که برای شروع کار لازم است به خبرنگار برنا می‌گوید: بستگی به این دارد که خودتان بخواهید با چه مقدار هزینه ای کار را شروع کنید. اگر 3 – 4 میلیون تومان به بالا سرمایه داشته باشید، می‌توانید در یک تک سالن کارتان را شروع کنید.

و بعد در ادامه می گوید: آموزش هم داریم و هزینه‌ای بابت آموزش دریافت نمی‌کنیم. با چند نفز از سهامداران مطرح شریک هستیم و آنها به شما در کار کمک می‌کنند. با 3 تا 4 میلیون تومان سرمایه برای هر دوره 2 ماهه 700 تا یک میلیون تومان درآمد و سود دارید.

دوم: منشی آموزشگاهی که تمام کارهای لازم را در زمینه راه اندازی سالن و تهیه تجهیزات را انجام می‌دهد و البته به مشتری ها مشاوره هم می دهد می‌گوید: پروروش قارچ کار بسیار ساده و سودآوری است که در همه جا و با هر میزان سرمایه امکان پذیر است. در یک انبار80 متری ظرف یک ماه بیشتر از یک تن قارچ تولید می شود. تولید هر کیلو گرم قارچ دکمه ای در حدود 1500 تومان است و قیمت خرید 2200 تومان به صورت نقدی است.

می توانید بذر و مواد اولیه را از ما تهیه کنید. اگر بخواهید آموزشگاه مشاوره حضوری به شما می دهد و کلیه موارد آموزشی رایگان است. این آموزشگاه همگام با استانداردهای سازمان فنی و حرفه ای پیش می رود، کلاس ها به شکل عملی و توری پیش می رود و کارآموزان گواهینامه معتبر با کد بین المللی دریافت می کنند.

سوم: کارمند شرکت فعال دیگری در زمینه آموزش پرورش قارچ و ارایه کننده سالن و تجهیزات می گوید: برای شروع کار باید 8 الی 10 میلیون تومان هزینه کنید و بابت مشاوره و آموزش هزینه ای دریافت نمی‌کنیم. اول باید برای ثبت نام مراجعه کنید و بعد از کارشناسان مشاوره های لازم را بگیرید، آموزش‌های لازم و کامل را پشت سر می‌گذارید.

اگر سالن داشته باشید طراحی تجهیزات انجام می‌شود و اگر نداشته باشید با همان شرایطی که دارید سالنی در اختیارتان قرار داده می‌شود، مشاوره می‌گیرید و وقتی به تولید رسیدید محصول‌تان را از شما پیش خرید می‌کنیم. سالن برای پرورش قارچ باید دارای سقف، سرپوشیده و عایق دار باشد تا بتواند دما و رطوبت هوا را در خود حفظ کند. نسبت به مقدار سرمایه‌ای که برای شروع کار هزینه می‌کنید 25 تا 30 درصد سود به دست می‌آورید.

در داخل مجموعه خودتان یا فضای کارخانه‌، آموزش‌های لازم را می بینید. البته شما می‌توانید کمتر هم هزینه کنید و با 4 میلیون تومان هم کار را شروع کنید، اما این میزان سرمایه ان نتیجه ای که می خواهید را در پی ندارد و در صورتی که سرمایه لازم را دارید، مطمئن باشید حتما نتیجه می‌گیرید.

این شغل مناسب خانم ها است، چون نیاز به رعایت بهداشت دارد و خانم ها بهداشت را بهتر رعایت می کنند. 2 میلیون تا 2 میلیون و 500 هزار تومان در طول 2 ماه درآمد دارد.

اتاق پرورش قارچ

عرض اطاق پرورش بایستی به حدی باشد که بتوان از راهروهایی که برای آن تعبیه می‌گردد، به راحتی عبور نمود. (حدود 70 سانتیمتر) عرض طبقات پرورش قارچ را نیز حداکثر 180 سانتیمتر در نظر می‌گیرند تا بتوان از دو طرف به وسط بستر قارچ دسترسی پیدا نمود و چنانچه طبقات پرورش قارچ در کنار دیوار باشد عرض آنرا حداکثر 90 سانتیمتر قرار می‌دهند. همچنین می‌توان قارچ را در جعبه‌های چوبی در اندازه 60 در 90 سانتیمتر و عمق 20 تا 25 سانتیمتر پرورش داد. طبقه بندیها معمولا در طول اطاق پرورش انجام می‌گیرد.

روی سطح زمین نبایستی طبقه‌ای مستقر نمود، حداقل فاصله بین طبقه اول تا کف زمین 15 سانتیمتر و فاصله هر طبقه از هم 60 سانتیمتر می‌باشد. بطور معمول برای پرورش قارچ در خانه فقط سه طبقه در نظر می‌گیرند و چنانچه اطاق به حد کافی وسیع باشد یک ردیف در طول اطاق در مجاور دیوار و یک طبقه (دو طرفه) در وسط و یک طبقه در طرف دیگر اطاق قرار می‌دهند بطوری که دو راهرو به عرض 70 سانتیمتر در دو طرف طبقه وسط ، 180 سانتیمتر باشد.

نحوه آماده سازی کود

چنانچه محل پرورش قارچ محدود و کوچک باشد میزان احتیاج به کود متناسب می باشد. لذا ترجیح داده می‌شود یک محوطه بتونی به ابعاد 1.5 متر ساخته و در مجاور آن محلی برای خروج آب مازاد کود در نظر بگیرند که فاضلاب را بتوان داخل سطل یا یک مخزن بتونی کوچک به ابعاد 40 سانتیمتر وارد نمود. کف مخزن اصلی را به ضخامت 15 سانتیمتر کاه ریخته و روی سطح کاه یک جعبه‌ای به ابعاد یک متر از جنس تور سیمی ضخیم که شبکه سوراخهای آن 0.5 سانتیمتر باشد طوری قرار می‌دهند که از هر طرف با دیواره مخزن بتونی 25 سانتیمتر فاصله داشته باشد و اطراف این توری را از کاه پر نموده و داخل توری را کود اضافه کرد.

تهیه بستر برای پرورش قارچ

بهترین ماده برای پرورش قارچ ، پهن اسبی و کاه می‌باشد. برای تهیه کود جهت پرورش قارچ مقداری پهن اسبی و کاه را مخلوط نموده و در ابعاد مناسبی در حدود 3 متری آنرا انبار نموده و آنها را روی هم بخوبی می‌کوبند. تا متراکم شود بطوری که از نفوذ باران به داخل آن جلوگیری گردد. پس از مدتی کوتاه عملیات تخمیر داخل توده کود شروع می‌شود و درجه حرارت محیط کود بالا می‌رود. همچنین می‌توان قبل از توده کردن کود مقداری آهک در حدود یک پنجم حجم پهن به آن اضافه و کاملا مخلوط کنید. سپس آنرا توده نمود.

این عمل باعث می‌گردد که عمل تخمیر به تعویق بیافتد و در عین حال آمونیاک تولید شده را جذب و علاوه بر آن مقداری از رطوبت اضافی کود را جذب نماید. بعد از سه روز مجددا این توده را برگ و هوا داده و آنرا مانند دفعه اول ، انباشته و روی آنرا بکوبید. سطح آنرا شیب دهید تا آب باران به داخل آن نفوذ نکند و این عمل به فاصله 4 – 2 روز ، چهار تا شش مرتبه باید تکرار گردد. لازم به یادآوریست که چنانچه در مرحله اول به کود ، آهک داده شده فاصله برگردان کود چهار روزه و در صورتی که آهک داده نشده باشد فاصله برگردان کود دو روز می‌باشد.

باید توجه داشت که بایستی دقت و مراقبت در نگهداری میزان رطوبت و حرارت داخل توده به عمل آید. زیرا هر اندازه مقدار رطوبت پهن زیاد باشد، محیط داخل کود ، اسیدی شده و کود غیر قابل استفاده می‌گردد. بخصوص در موقع برگردان کردن کود ، چنانچه مشاهده شود که کود بسیار خشک است، بایستی مقدار کمی غبار آب روی آن پاشید، از علائم مشخصه میزان رطوبت کود، آزمایش آنست، چنانچه مقداری کود را در دست بفشارید، نبایستی قطرات آب ، از لای انگشتان بچکد و فقط کافی است در اثر فشار به کود ، کف دست تر بشود. پس از آماده شدن بایستی اطاق پرورش را مجهز نمود.

طرز کاشت قارچ در اتاق پرورش

پس از آماده شدن کود آنرا به داخل سالن انتقال داده و روی سطح هر ردیف به ضخامت 15 سانتیمتر کود را گسترده و سطح آنرا کاملا مسطح می‌نمایند و این عمل را بایستی خیلی به سرعت و بدون آنکه کود حرارت خود را از دست بدهد انجام داد. پس از تکمیل و انجام کار کلیه درها و منافذ را بسته و مدت چهار روز کود را بحالت خود واگذار کنید تا درجه حرارت کود و محیط اطاق بالا برود و حدود 54 تا 60 درجه برسد و این حرارت به مدت 30 -48 ساعت ثابت باقی بماند، بعد از آن درجه حرارت کود پائین آمده و به 54 درجه می‌رسد.

این عمل را عرق کردن محیط کشت می‌نامند در حقیقت در این حرارت قسمت اعظم از محیط در اثر حرارت زیاد ضد عفونی شده و لارو حشرات و غیره از بین می‌روند. از این تاریخ به بعد تا مدت 5 روز درجه حرارت محیط بستر 10 – 12 درجه پایین می‌آید تا آنکه درجه حرارت به 23 الی 24 درجه می‌رسد. این درجه حرارت برای کاشت قارچ مناسب خواهد بود.

شرایط برای پرورش و رشد قارچ

تهویه اتاق برای قارچ

تهویه در محیط اتاق کشت باید بطور یکنواخت انجام شود و نبایستی روی سطح کشت را بیش از حد نیاز هوا داد و تهویه در کلیه نقاط اطاق بطور یکنواخت باشد.

درجه حرارت

چنانچه درجه حرارت بستر کشت به کمتر از 14 درجه برسد و درجه حرارت محیط اطاق به حدود 7 درجه برسد بایستی اطراف بستر را با پارچه ضخیم پوشاند تا مانع تبادل حرارت به محیط شود. برای سرعت رشد قارچ می‌توان درجه حرارت محیط را به 14.5 درجه رساند و میزان تهویه را بالا برد ولی باید دقت شود که جهت حرکت هوا به طرف سطح قارچ نباشد.

رطوبت هوا و آبیاری

در موقع تشکیل قارچ ، محیط اطاق احتیاج به رطوبت دارد. بطور متوسط بهترین درجه رطوبت برای کشت بین 80 – 70 درصد می‌باشد. چنانچه درجه رطوبت هوا از این مقدار کمتر شود سطح کلاهکها ترک برداشته یا سطح کلاهک قارچ لک‌دار می‌شود. علاوه بر این سطح بستر خشک شده و احتیاج به آبیاری بیشتری دارد. برای تقلیل میزان رطوبت هوا لازم است در نقاط مختلف اطاق ، رطوبت سنجهای کار گذاشته شود و بطور مرتب مورد بازدید قرار گیرد. در صورتی به علت خشک شدن خاک سطح بستر ، احتیاج به آبیاری است. بایستی بوسیله غبار پاش روی سطح خاک آن هم به حدی که آب در سطح بستر جریان پیدا نکند و یا در یک جا جمع نشود آبپاشی کنید. آبیاری را با آب خالص و با درجه حرارت 32 درجه و بسیار بااحتیاط انجام دهید.

تقویت خاک بستر

پس از آنکه قارچها بزرگ شده و نزدیک به برداشت شوند می‌توان روی سطح بستر کود مایع پاشید ولی باید دقت نمود که روی کلاهک قارچ پاشیده نشود این عمل در بالا بردن میزان محصول بسیار موثر است.

برداشت محصول

به محض آنکه رشد قارچ به حد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا نمود بایستی قارچهای رسیده را جمع آوری نمود و بطور مرتب در طول بستر کشت ، بررسی کرد و قارچهای رسیده را جمع آوری کرد. قارچهایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی ندارند. علاوه بر این وزن آن کم می‌شود و همچنین قارچهایی که زودتر از موقع چیده شوند وزن آنها سبک بوده و از قارچهای درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارد.

در موقع جمع آوری نباید از سبدهای بزرگ برای این منظور استفاده نمود. زیرا فشار قارچهای روی سبد موجب می‌گردد که قارچهای زیرین خراش برداشته و سیاه شوند برای جمع‌آوری قارچ ، کافی است کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و بلافاصله ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کرد. و قارچ تمیز را داخل سبد گذاشته و حتی‌المقدور جمع آوری با دستکش انجام گیرد. بهره برداری هر 15 روز یکبار انجام می‌گیرد و این برنامه مدت دو تا سه ماه به طول می‌انجامد.

بسته بندی قارچ

قارچهای چیده شده را به اطاق سرد و خنک انتقال داده و در اسرع وقت نسبت به درجه بندی آن اقدام نموده و قارچهای لک‌دار و ناقص و کج و ناجور را جدا کرده و برای مصارف تهیه پودر فرستاده و قارچهای سالم را در بسته‌های درجه یک و درجه دو به بازار عرضه کنید.

زینه های جاری برای یک سالن 10 تنی در یک دوره شامل هزینه های خرید مواد اولیه یعنی کمپوست و خاک و هزینه حمل و نقل، هزینه کارگری و هزینه شارژ (آب، برق، گاز) می باشد. ما در اینجا هم هزینه اجاره سالن را جز هزینه های جاری حساب نکردیم چون می تواند بسیار متفاوت باشد.

کمپوست و خاک و هزینه حملشان برای این سالن در یک دوره حدود 7.500.000 تومان می شود.

برای همچین سالنی هم احتیاج به یک کارگر ثابت نیست و فقط در روزهای خاصی مانند روز ورود کمپوست، روز خاکدهی، روزهایی در فلشها و روز تخلیه کمپوست، کاگر نیاز است که با احتساب حقوق کارگر روز مزد که روزی 50.000 تومان است حدود 1.000.000 تومان هزینه کارگری می شود. البته ممکن است شما به کارگر ارزانتر هم دسترسی داشته باشید و یا حتی بتوانید از دوستان و آشنایان و خانواده کمک بگیرید و این هزینه را کمتر کنید ولی ما بدترین حالت را که عدم وجود تمامی موارد بالا است را در نظر می گیریم.

هزینه آب و برق و گاز نیز ماهانه میانگین 300.000 تومان می شود که برای یک دوره 2 ماهه 600.000 تومان در نظر می گیریم.

هزینه استهلاک تجهیزات را هم برای هردوره 300.000 تومان در نظر می گیریم.

درصورتی که اجاره سالن هم باید پرداخت شود آن را از درآمد ماهیانه کسر کنید.

اما نکات بسیار مهمی هنوز مانده که آن را در درآمد خالص ماهانه باید در نظر گرفت.
نکته اول : طبق روال عادی بعید است که بتوانید در یک سال شش دوره کامل کشت داشته باشید چون ممکن است هردوره چند روزی بیش از دوماه طول بکشد و یا کمپوست سفارش داده شده با تاخیر برسد پس تقریبا در هر سال را باید 1 ماه را با سالن خالی فرض کرد و در صورتی که اجاره باید پرداخت شود هزینه اجاره آن ماه را در نظر گرفت.
نکته دوم : مدتی قبل از عید نوروز و مدتی بعد از عید نوروز و روزهایی در محرم و تعطیلات دیگر سال قیمتها کاهش پیدا می کند و این مسئله را نیز باید در نظر گرفت.
نکته سوم : ممکن است در طول دوره پرورش مقداری از بستر شما آلوده شود و دچار بیماری شوید که این موضوع روی مقدار برداشت شما تاثیر منفی خواهد داشت.
با در نظر گرفتن سه نکته بالا سود هر سالن ماهانه حدود 1.500.000 هزار تومان می توان در نظر گرفت.