درباره اعتیاد

اعتیاد چیست؟

اعتیاد یک «بیمارى اجتماعی» است که عوارض جسمى و روانى دارد و تا زمانى که بـه علل گرایش «بیمار» توجه نشود، درمان جسمى و روانى فقط براى مدتى نتیجه‏ بخش خواهد بود و فرد معتاد دوباره گرفتار « مواد اعتیاد آور» می‏ گردد. اعتیاد به موادمخدر یکى از مهمترین مشکلات اجتماعی، اقتصادى و بهداشتى است که عوارض ناشى از آن تهدیدى جدى براى جامعه بشرى محسوب شده و موجب رکود اجتماعى در زمینه ‏هاى مختلف مى‌ گردد.
همچنین ویرانگری‏ هاى حاصل از آن زمینه ساز سقوط بسیارى از ارزش‌ ها و هنجارهاى فرهنگى و اخلاقى شده و بدین ترتیب سلامت جامعه را بطور جدى به مخاطره مى‌ اندازد. پدیده شوم قاچاق موادمخدر بیش از آنکه فعالیتى سوداگرانه، تجارى و اقتصادى در عرصه مافیاى اقتصاد بین ‏المللى باشد، ابزارى کارآمد، مؤثر و راهبردى در گسترش نظام سلطه صاحبان قدرت جهان بر کشورهاى توسعه نیافته است. تحلیلگران مسائل سیاسى و اجتماعى بر این باورند که در تهاجم و نفوذ فرهنگی، پدیده موادمخدر مهمترین عامل به تباهى کشیدن و انحطاط اخلاقى جوامع به شمار می‏ رود. متاسفانه گسترش دامنه مصرف موادمخدر در جامعه امروزى به حدى است که حتى قشر متفکر و تحصیل کرده را نیز به سمت خود کشانده است.
اعتیاد بعنوان یک آسیب اجتماعی، هیچ گاه بطور کامل ریشه‏ کن نخواهد شد، اما با تدبیر، اندیشه و تلاشى مخلصانه حداقل می‏توان آن را به کنترل در آورد.

مراحل اعتیاد :
١- مرحله آشنایى: این مرحله با تشویق دیگران، مخصوصاً دوستان ناباب، یا از روى غرور و کنجکاوى خود فرد شروع می ‏شود.
٢- مرحله شک و تردید :در این مرحله فرد به مبارزه با امیال خود می ‏پردازد.
٣- مرحله اعتیاد واقعى :در این مرحله علائم اعتیاد ظاهر گشته، فرد و زندگی وی را احاطه می کند.

انواع مواد مخدر :
١- سستی زا        ٢- توهم زا        ٣- توان افزا

موادسستى‏ زا :
موادى هستند که مصرف آن بر روى سلسله اعصاب مصرف‏ کننده اثر گذاشته و در نتیجه فعالیت فکرى و بدنی او را سست نماید که شامل:
الف: طبیعى، مانند: استحصالات گیاه خشخاش، تریاک، شیره تریاک، مرفین
ب: مصنوعى، مانند: هروئین، متادون، نرمتادون، پاپاورین، پتیدین، انواع و اقسام قرص هاى مسکن و آرام ‏بخش
موادتوهم‏ زا:
با مصرف این مواد فرد دچار اوهام حسى و بصرى می ‏شود. این مواد را هالوسینوژن می‏ گویند که شامل:
الف :طبیعى، مانند: استحصالات گیاه شاهدانه، حشیش، بنگ، ماری‏جوانا، گراس، چرس؛ مسکالین، جو سیاه آفت ‏زده، برخى از قارچ هاى حاوى مواد توهم ‏زا، دانه‏ هاى نوعى نیلوفر وحشی
ب: مصنوعی، مانند: ال.اس.دی(L.S.D) ، دی‏ متیل تریپتامین (D.M.T) ، دی‏ اتیل تریپتامین (D.E.T)
موادتوان‏افزا:
مصرف آن بر روى سلسله اعصاب تأثیر گذاشته و در نتیجه فعالیت فکرى و بدنى مصرف‏ کننده بیشتر و باعث هیجان می‏ شود. این مواد به دو دسته تقسیم می‏ شوند که عبارتند از:
الف :طبیعی، مانند: برگ کوکا، کوکائین، کراک، برگ و ساقه برخى درختان مثل خات و کراتم و ناس
ب :مصنوعی، مانند: آمفتامین، متیل آمفتامین، ترکیبات آمفتامین‏ ها
آثار سوء مواد مخدر
در شرايط معمولي وقتي بشر از انجام دادن كاري لذت ببرد و به عبارتي ديگر پاداش بگيرد، از مناطق پاييني مغز او موادي به اسم دوپامين و نوراپي نفرين ترشح مي‌شود و بر روي قشر و ساير مراكز حياتي آن اثر مي‌كند و احساس لذت و پاداش به او دست مي‌دهد و سعي در تكرار آن عمل دارد. يكي از آثار سوء مواد مخدر فعال شدن همين سيستم است. بنابراين كساني كه يك بار با اين مواد آشنا مي‌شوند چون سيستم پاداش در مغز آنها تقويت شده، تمايلي شديد به تكرار مصرف آن پيدا مي‌ كنند. از بين مواد مخدر هروئين به سهولت در چربي حل مي‌ شود. مغز انسان نيز مقدار زيادي چربي دارد و بنابراين در مقايسه با مرفين و مشتقات آن، هروئين پس از مصرف در زمان كوتاه‌ تري روي مغز اثر مي‌ كند. كدئين نيز كه از مشتقات ترياك است به آساني در سيستم گوارش جذب شده و در بدن تبديل به مرفين مي‌ شود. در يك مطالعه روشن شده است كه در معتادان، يكي از آثار سوء مصرف مواد، كاهش جريان خون در بعضي از نواحي مغز است.
اثرات مواد مخدر بر مغز
مهم‌ ترين محل تاثير مواد مخدر بر مغز است. در مغز گيرنده‌ هايي وجود دارد كه اين مواد بر آن‌ ها اثر مي كنند. اين گيرنده‌ها به ٣ گروه تقسيم مي شوند:
١- اثر بر برگيرنده هاي گروه اول سبب تنظيم و كاهش احساس درد، كاهش فعاليت مركز تنفس، يبوست و اعتياد مي‌ شود
٢- اثر برگيرنده هاي گروه دوم سبب كاهش احساس درد و افزايش حجم ادرار مي‌شود
٣- اثر مواد مخدر بر گيرنده‌ هاي گروه سوم سبب كاهش احساس درد مي‌شود

مقاله مرتبط ، پاورپوینت در مورد مواد مخدر | 48 صفحه

اثرات مواد مخدر بر رفتار
١- اين مواد حالت خمودگي، ابر گرفتگي شعور ايجاد مي‌ كنند يعني مي‌ توانند بيداري بيش از حد بشر را كاهش دهند. بنابراين آنهايي كه كار فكري شديد، يكنواخت و خسته كننده مي‌ كنند با اولين آشنايي‌ ها در معرض ابتلاي به اعتياد هستند، ابتدا ظاهرا آنها را آرام مي‌ كند اما پس از مدتي قدرت مبارزه، كار و ثمر بخشي را از آنها مي‌ گيرد.
٢- قسمت اعظم دردهاي بشر روانزاد است، انواع كمر دردها، پشت درد، سردرد، دل دردهاي مزمن، دردهاي عضلاني و استخواني، مي‌ تواند جنبه رواني داشته باشد. كساني كه با مراجعه به پزشكان مختلف و استفاده از روش‌ هاي مرسوم فرهنگي، تسكيني براي درد خود نمي‌ يابند، در مقابل مواد مخدر بسيار آسيب پذير هستند.
٣- در مسير اعتياد، بتا آندورفين‌ ها كه مواد شبه مخدر درون زا هستند كاهش مي‌ يابد، زيرا با ورود مواد مخدر خارجي جاي شبه مرفين‌ هاي مفيد و توليد شده در بدن شخص را مي‌ گيرد. بنابراين پس از ترك اعتياد و در حين آن كه مواد مخدر خارجي به بدن نمي‌ رسد، مغز ديگر مواد شبه مرفين درون زا ترشح نمي‌ كند، درد و حالت روحي ناخوش و اضطراب و بي‌ قراري در شخص زياد است كه البته پس از مدتي كه از ترك بگذرد مجدداً مغز مواد لازم را ترشح خواهد كرد.
٤- با كاهش آندورفين‌ ها در مغز شخص معتاد و بدن او، خاصيت دشمن كشي مونوسيت‌‌ ها كه از سلول‌ هاي دفاعي بدن هستند كاهش مي‌ يابد. بنابراين شخص معتاد نسبت به افراد سالم به عفونت‌ ها حساستر است و زودتر مبتلا مي‌ شود.
اثرات مواد مخدر بر بدن
١- مواد مخدر آن دسته از سلول هاي دفاعي بدن را كه مسئول از بين بردن مهاجمان به بدن هستند، كاهش مي‌دهند و نيز با كاهش فعاليت آن‌ ها، مي‌ توانند سبب رشد سلول هاي سرطاني شوند.
٢- تمامي داروهاي مخدر و روانگردان، مغز و نواحي مخـتلف بدن را تـحت تاثير خـود قـرار مي‌ دهند و تعادل شيميايي بدن را بر هم مي‌ زنند.

توصیه پیشگیرانه (دوستانه) به جوانان و نوجوانان:

١- خطرات و عوارض مصرف مواد اعتیاد‏آور را خوب بشناسید.
٢- به هر کس که به تو مواد تعارف کرد محکم و قاطع بگو «نه» اینکه ما بتوانیم به دوست خودمون «نه» بگیم خودش یک هنر است. افراد خوش فکر هر تعارفى که مخالف سلامتى خودشان است براحتى رد مى‌کنند.
٣- جوابهایى از قبل براى اصرار زیاد اطرافیانتان آماده کنید. پیشاپیش به این جمله ‏ها فکر کنید «خیلى کیف داره»، «شنگول میشی»، «سرحال میشی» و اگر کمى تردید کنید میگن: «بچه ننه‏ ای»، «‌ترسویی»، «اول تجربه کن بعد بگو بده»، «هنوز مرد نشدی»، «پس چرا فلانى کشید و معتاد نشد؟ و …
٤- موادمخدر را حتى یک بار هم امتحان نکنید.
٥-  از رفت و آمد در مکان‏ هاى آلوده و دوستى با افراد مشکوک پرهیز کنید.
٦- مواد اعتیادآور سم کشنده است که اثراتش به تدریج ظاهر می‏شود.
٧- به صحبت‏هاى پدر و مادرتان که خیرخواه‏ ترین دوستان شما هستند اطمینان کنید. ارتباطاتتان را با آنها محکم کنید.
٨- با مطالعه، ورزش و تفریحات سالم براى اوقات فراغت خودتان برنامه ‏ریزى کنید.
٩- آنهایی که موادمخدر را به جوانان معرفى می‏کنند، چهره ‏اش فرقى با دیگران ندارد. پس دوستان و نزدیکان خودتان را خوب بشناسید.
١٠- بعضی‏ها فکر می‏ کنند با بقیه فرق دارند و هر وقت که اراده کنند مى‌ توانند مصرف مواد رو کنار بگذارند، در حالى که این طرز تفکر منجر به اعتیاد می‏ شود.
بیشترین تأثیر مخرب اعتیاد بر ارکان خانواده وارد مى آید، همانطورى که مؤثرترین عامل پیشگیرى از اعتیاد نیز نهاد خانواده است.
توصیه پیشگیرانه به والدین:
١- درباره مواد اعتیادآور (علل و عوامل مؤثر در مصرف مواد، خطرات، عوارض و علائم آن) اطلاعات کافى کسب کنید.
٢- الگوى مناسبى براى فرزندان خود باشید و هرگز بر خلاف گفته خود عمل ننمائید.
٣-  فضایى ایجاد کنید که فرزندانتان در آن احساس آرامش کنند.
٤- به صحبت‏ هاى فرزندانتان خوب گوش کنید. با لبخند، تکان دادن سر و استفاده از جملات مثبت نظیر «چقدر جالب»، «من این را نمی‏دانستم» و … آنها را به گفتن بیشتر تشویق کنید.
٥- شرایطى ایجاد کنید که شما را محرم اسرار خود بدانند.
٦- از فرزندانتان انتظار نداشته باشید آرزوهاى برآورد نشده شما را تحقق بخشند.
٧- با تقویت قدرت اعتماد به نفس، تصمیم‏ گیرى و از بین بردن افسردگى وکم رویى فرزندان، آنها را در برابر شرایط آسیب‏ زا مقاوم سازید.
٨- وقت بیشترى را با فرزندانتان صرف کنید. با آنان به رستوران، پارک، کوه، سینما و … بروید. باتفاق آنان به موسیقى گوش دهید و از همه مهمتر به آنان ابراز عشق کنید و بگویید که دوستشان دارید.
٩- سعى کنید حتى آهنگ صدایتان ملایم و دوستانه باشد.
١٠- فرزندان خود را قبل از رسیدن به سنین بحرانى نسبت به مضرات و عواقب ویرانگر مصرف موادمخدر آگاه سازید.
١١- آنان را بیش از اندازه و بطور اغراق‏ آمیز نترسانید.
١٢- آنان رابه مطالعه، ورزش و تفریحات سالم ترغیب نمائید و زمینه این امور را برایشان فراهم کنید.
١٣- زمان مناسبى را به گفتگو اختصاص دهید. چرا که فرزند شما ارزش نصایحتان را با ارزش زمانى که به آن اختصاص داده ا‏ید می ‏سنجد.
١٤- بین فرزندانتان تبعیض قائل نشوید

اعتیاد ها ناگهان ظاهر نمی‌شوند، ما آنها را به خواست خودمان ایجاد می‌کنیم، و طول می‌کشد تا در بدن‌مان ریشه بدوانند. متاسفانه اعتیاد روی سلامت، روحیه، و سبک زندگی‌مان تاثیر منفی دارد، و معمولا تا حدودی کنترل ما را به‌دست می‌گیرد. در درجه‌ی اول دلایل زیادی وجود دارد که به اعتیاد روی می‌آوریم: فشار هم‌سالان، یک دوره‌ی بد در زندگی، ملالت و بی‌حوصلگی، کنجکاوی و غیره.

با این حال، همیشه باید سعی کنیم خودمان را بهبود ببخشیم، و ترک یک عادت بد، قدمی بزرگ در مسیر خودبهبودی است. برای همین منظور، در این نوشتار ۴ رایج‌ترین اعتیاد که زندگی‌ها را تباه می‌کند و نحوه‌ی غلبه بر آنها آمده‌است.

۱. اعتیاد به تنباکو

اعتیاد به سیگار به اندازه‌ی اعتیاد به الکل مخرب نیست. اما این اعتیاد بی‌نهایت برای سلامت و زیبایی ظاهرتان مضر است، هرچند یقینا باعث نمی‌شود رفتاری نامعقول داشته‌باشید. با این حال، سیگاری‌ها معمولا در زندگی‌شان استرس زیادی دارند، دائم سرفه می‌کنند، ریه‌هایی آسیب‌دیده دارند، دندان‌ها و انگشت‌تان‌شان رنگ متفاوتی دارد، با سرعت بیش‌تری پیر می‌شوند، و غیره.

ترک سیگار هرگز آسان نیست، چون معمولا سیگاری‌ها به‌طور روزانه تعداد سیگارهایی را می‌کشند افزایش می‌دهند، و هرچه اعتیاد شدیدتر می‌شود، یعنی هرچه مدت طولانی‌تری سیگار بکشید، ترک آن سخت‌تر خواهدبود. خوشبختانه، بسیاری از آدم‌ها توانسته‌اند سیگار را ترک کنند یا مصرف آن را به‌طور چشمگیری کاهش دهند. درست مانند اعتیاد به الکل، برای ترک سیگار هم نیاز به راهبرد دارید. بهترین راه این است که به آرامی و به‌تدریج در طول یک ماه مصرف نیکوتین را کاهش دهید، تا در نهایت بتوانید آن را کاملا ترک کنید.

معمولا یکی از انگیزه‌های اصلی ترک سیگار پول است، چون از لحظه‌ای که دیگر برای سیگار پول خرج نمی‌کنید، متوجه افزایش چشمگیری در بودجه‌تان خواهیدشد.

هم‌چنین باید سعی کنید به نوعی ورزش هوازی بپردازید، چون خسته کردن بدن و عضلات باعث می‌شود میل شدیدی به اکسیژن بیش‌تر داشته‌باشند، برای همین نیاز به روشن کردن سیگار هنگام ورزش و بعد از آن شدیدا کاهش می‌یابد، به علاوه خواب‌آلود خواهیدشد و نمی‌توانید هنگام خواب سیگار بکشید.

عاقلانه است از مکان‌هایی که سیگار کشیدن در آنها ممنوع نیست دوری کنید، چون حتی بوی سیگار و دیدن آن در دست یک فرد، نیاز به سیگار کشیدن را در شما برمی‌انگیزد. در آخر، اگر نمی‌توانید یک‌باره آن را ترک کنید می‌توانید یک سرگرمی پیدا کنید که فکرتان را مشغول کند، و تعداد سیگارهایی را که می‌توانید در روز بکشید محدود کنید.

۲. اعتیاد به خوراکی

برعکس اعتیاد قبلی، خوراکی یکی ضرورت است و چون ما به اندازه‌ی کافی وقت نداریم، تمایل داریم به جای این‌که خودمان غذا درست کنیم، بیرون غذا بخوریم. از آن‌جا تمام مدت غذای بی‌کیفیت می‌خوریم، بیش‌تر و بیش‌تر به آن اعتیاد پیدا می‌کنیم.

نوشیدنی‌های گازدار و شیرینی‌ها نیز، به دلیل قند زیاد موجود در آنها که باعث ترشح هورون‌های شادی‌آور در بدن می‌شود، موادی بی‌نهایت اعتیادآور هستند. آسان است که هروقت نیاز به افزایش شادی دارید شروع به خوردن تنقلات بکنید، و این به عادات خوراکی ناسالم می‌انجامد. این اعتیادها به چاقی مفرط منجر می‌شوند، و چاقی مفرط به افسردگی، که دوباره باعث می‌شود همان غذایی را بخورید که شما را به این فلاکت دچار کرده‌است. این به نحوی یک چرخه‌ی دائمی ایجاد می‌کند، و واقعا هم برای سلامت و هم برای اعتماد به‌نفس‌تان بد است.

بهترین راه برای ترک این عادت، ورزش و کار کردن روی شکل ظاهری‌تان است.

اگر کاملا وقت و انرژی بگذارید، و اگر بتوانید نتایج مثبتی بگیرید، برای ادامه کاملا انگیزه خواهیدداشت. اول به یک رژیم غذایی سالم نیاز دارید، چون اگر گرسنه نباشید، کم‌تر احتمال دارد شیرینیجات و فست‌فود بخورید. دوم، به یک برنامه‌ی خوب برای ورزش نیاز دارید. اگر اهل دویدن نیستید و نمی‌خواهید به باشگاه سری بزنید، تمرین‌های یوگای فوق‌العاده‌ای برای کاهش چربی شکم وجود دارد، همین‌طور برای کاهش وزن بدن برنامه‌های ورزشی وجود دارد که می‌توانید بدون تجهیزات خاص در خانه انجام دهید.

با وجود این، بهتر است یک مربی شخصی داشته‌باشید، فردی که به تمرینات ورزشی‌تان نظارت کند، انگیزه‌تان را حفظ کند، و شما را از آسیب‌دیدگی حفظ کند. سخت‌ترین بخش این است که مجبور هستید کم‌تر بخورید، بنابراین تا زمانی که معده‌تان با رژیم جدید سازگار شود، واقعا دچار استرس و گرسنگی خواهیدشد. به‌طور خلاصه، اگر روی ظاهرتان کار کنید و بفهمید رژیم غذایی خوب و ورزش تا چه حد برای‌تان خوب بوده‌است، شانس زیادی وجود دارد که اجازه ندهید با برگشتن به عادت‌های قدیمی تلاش‌تان به هدر برود.

۳. اعتیاد به مواد مخدر

این یکی احتمالا بدترین اعتیاد است، چون هم غیرقانونی و هم شدیدا مخرب است. هم‌چنین بدترین نوع وابستگی را ایجاد می‌کند، برای همین گریختن از چنگ آن خیلی دشوار است. اغلب اوقات، آدم‌ها وقتی سعی می‌کنند این اعتیاد را ترک کنند، به یک افیون سبک‌تر روی می‌آورند، یعنی به یک چیز دیگر مثل الکل اعتیاد پیدا می‌کنند.

معمولا هدف از این کار این است که به آدم‌ها کمک کنند با شوک ناشی از ترک کنار بیایند. به‌طور شفاف، این روش کارآمدی برای مقابله با این مشکل نیست، اما مشکلاتی ایجاد می‌کند که حداقل غیرقانونی نیستند. مهم است بدانید که اگر می‌خواهید اعتیاد به مواد مخدر را ترک کنید، باید عزم و اراده‌ای قوی برای تغییر داشته‌باشید-معمولا تصمیم به ترک گرفتن برای این‌که به فردی دیگری قول داده‌اید به نتیجه نمی‌رسد. هم‌چنین به حمایت زیاد و دوستانی نیاز دارید که انگیزه‌تان را حفظ کنند.

چیز دیگری که باید به یاد داشته‌باشید این است که هیچ درمان جهانی‌ای برای اعتیاد به مواد مخدر وجود ندارد- درمان باید با توجه به نیازهای شما شخصی‌سازی شود. ازآن‌جا که سوءمصرف مواد مخدر ناشی از یک مشکل زیربنایی عمیق‌تر است، نیاز دارید هم‌زمان علت ریشه‌ای اعتیادتان را نیز درمان کنید. وقتی یک برنامه‌ی درمانی کارآمد دارید، ضروری است به آن متعهد بمانید و حتی از متخصصان نیز کمک بگیرید.

۴. اعتیاد به الکل

هم‌چنان که رشد می‌کنیم و بزرگ می‌شویم به سمت مشروبات الکلی گرایش پیدا می‌کنیم، چون در سطوح مختلف برای ما تبلیغ می‌شود. قبل از هرچیز، الکل ممنوع است، بنابراین وقتی وارد فاز طغیان‌گری زندگی‌مان می‌شویم، سعی می‌کنیم با زیر پا گذاشتن قواعد هویت خودمان را پایه‌گذاری کنیم. دوم، اگر والدین‌مان عاشق نوشیدن باشند ما نیز تمایل داریم رفتارشان را تقلید کنیم. متوجه می‌شویم الکل برای ما ممنوع است، در عین حال به نظر می‌رسد هنگام نوشیدن آن واقعا حال خوشی داریم، و این واقعیت باعث سردرگمی ما می‌شود.

سوم، هر برنامه‌ی تلوزیونی مختص نوجوانان شامل صحنه‌هایی با نوشیدنی‌های الکلی است، بنابراین، در مقطعی از زمان واقعا وسوسه می‌شویم آن را امتحان کنیم. البته، اگر هفته‌ای یک بار با دوستان‌تان، یا فقط در مناسبت‌های خاص بنوشید معتاد نمی‌شوید، اما اگر دچار اعتیاد به الکل شوید، عواقب شومی در پی خواهدداشت.