در مورد بندر عباس

درباره بندر عباس

بندر عباس یکی از مهم‌ترین بندرهای جنوب ایران است و نام پیشین آن بندر گمبرون جغرافیا

شهرستان بندرعباس در شمال تنگه هرمز قرار دارد. وسعت آن ۲۷۳۱۶ کیلومتر مربع است. این شهرستان از سمت شمال به شهرستان حاجی آباد و از سمت شرق به شهرستان‌های میناب و رودان، از غرب به شهرستانهای: بندرخمیر و بندر لنگه، و از جنوب به خلیج فارس و جزیره قشم محدود می‌باشد.

شهر بندر عباس مرکز شهرستان بندر عباس است. وسعت این شهر که در ساحل خلیج فارس واقع شده‌است حدود ۴۵ کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۰ متر می‌باشد.

نزدیک‌ترین شهر به بندرعباس شهر قشم (مرکز جزیره قشم) با حدود ۲۸ کیلومتر می‌باشد. فاصله بندرعباس تا تهران ۱۳۳۳ کیلومتر می‌باشد.

شهر بندر عباس از شمال به ارتفاعات و کوه ها و از جنوب به دریا منتهی میشود؛ بنابراین موضوع شیب عمومی شهر در راستای شمال به جنوب میباشد. بخش وسیع و قابل توجهی از شهر از جمله محله سورو در جنوب غربی شهر و جنوب خیابان امام خمینی حد فاصل خور شیلات و خورگورسوزان و جنوب محله نخل ناخدا دارای سطحی هموار بوده واز ارتفاعی بین ۰٫۶ متر تا حداکثر ۵ از سطح دریا برخور دار میباشد.

در تقسیم بندیهای استانی قدیم، بندرعباس (به همراه میناب و شهرهای شرق هرمزگان) شهرستانی از استان کرمان قدیم (استان ۸) بود و بعدها به عنوان استان ساحلی و سپس هرمزگان مستقل گردید

تاریخچه کهن

در زمان فرمانروایی داریوش بزرگ (بین ۵۸۶ و ۵۲۲ پیش از میلاد) فرمانده سلیاکوس به فرمان داریوش بزرگ از بندرعباس با کشتی به اکتشاف اقیانوس هند و دریای سرخ پرداخت. در زمانی که اسکندر، شاهنشاهی ایران را فتح می‌کرد، بندرعباس با نام هُرمیرزاد (Hormirzad) شناخته می‌شد.البته این شهر در محل فعلی نبود و شهر کوچکی در مسیر بندرعباس میناب قرار داشت و مرکزیت اصلی بیشتر با جزیره هرمز بود.

 – – – دیگر مقالات ، پاورپوینت شهر اراک – – –

نام های پیشین

هر دو نام های سورو و گمبرون هر دو واژه ایرانی داشته و در اصل به شکل های “سارو ” (منسوب ساری یعنی گونه ای پارچه که در سمت هندوستان تولید میشده است) و خامه ور رون (محل دارای پارچه و تور و ریسمان) بوده و این نام می توانست به موجود کجکی راه رونده یعنی خرچنگ اطلاق شود که پرتقالیها آن را در زبان خویش به همین معنی یا به معنی گمرک گرفته اند. نام خامه ور ون در نام بندر خمیر استان هرمزگان واقع در شمال جزیره قشم زنده مانده است . بنابراین نام پرتغالی کامبارائو/کاماراو به کلمه فارسی خم برو و خمی رو می توانست سبب پدید آمدن نام کهن محلی نام این شهر یعنی خمبرو در معنی جایگاه خرچنگها شده باشد. گرچه معلوم نیست که پرتقالیها نام گمبرون (خام ور ون) را رسماً در زبان خویش به معنی جایگاه خرچنگ یا شهر گمرکی گرفته باشند.

یونانیان نام کهن بندرعباس را در لشکرکشیهای اسکندر و نیروی دریایی او “سالمونت” می نگارند که آن را نیز می توان به همین معنی جایگاه تولید پارچه ساری / ساره یا سالمو (تور، ریسمان) گرفت.

وازه ثیاب در زبان عربی که معنی جامه ها و البسه است؛ مسلم می نماید نام تیاب خود همان شهر سورو (سالمونت) زمان باستان یعنی بندر عباس کهن منظور بوده است.

نام جرون همان طوریکه گفته شده است:”جرون نام قدیمی جزیره هرمز بود، اما پس از جابجایی مرکز تجاری و بازرگانی هرمز کهن (میناب) به این جزیره و ایجاد شهری بنام هرمز در این جزیره، کم کم اسم هرمز با توجه به پیشینه تاریخی آن، جای جرون گرفته و بعنوان جزیره هرمز شهرت جهانی یافت.بعدها نام جرون در بندرگاهی که در منطقه سورو کهن وجود داشت، استفاده گردید. با رونق و گسترش تجارت در جزیره هرمز بندر جرون هم رو به رشد نهاد از این بندر برای بارگیری وتخلبه کالاهای تجاری جزیره هرمز استفاده می شد .جرون شهری است نیکو و بزرگ و دارای بازارهای خوب که بندرگاه هند و سند می باشد و مالتجاره های هندوستان از این شهر به عراق عرب و عراق عجم و خراسان حمل می شود”^[۱]

کلمه جِر در فارسی به معانی شکاف زمین و نهر کوچک است. از این مفهوم در باب نام جرون دو نتیجه می توان گرفت. نخست اینکه از نام جر رون (جر ران، جر لان) مفهوم قطعه زمین جداشده از سرزمین و خاک اصلی یعنی جزیره اراده شده باشد. از اینکه در زبان فارسی اثر و نشانی از این مفهوم نمی بینیم؛ پس باید آن را کنار نهاد. دوم اینکه از آن معنی ناحیه ای که در کناره ای بلند آب گودی قرار گرفته یعنی بندر (بُن در یا بُن دریا) منظور شده باشد. از سفرنامه ابن بطوطه چنین مستفاد میشود که نام جرون به همین معنی اخیر گرفته شده و به بندرگاهی درشهر سورو اطلاق گردیده است. این نام بدین مفهوم می توانست بین بندرگاه شهر سورو و جزیره جرون (جزیره هرمز) مشترک بوده باشد.

نام بندرعباس

در سال ۱۶۲۲ میلادی شاه عباس توانست با کمک انگلیسی‌ها و توانمندی سردار ایرانی امام قلی خان دست پرتغالی‌ها را از این بندر کوتاه کند. به افتخار این پیروزی بندر گمبرون به بندر عباس تغییر نام داد. در تقسیمات فعلی کشوری شهر بندرعباس مرکز استان هرمزگان و یکی از مهم‌ترین مراکز راهبردی و بازرگانی ایران در جوار خلیج فارس و دریای عمان می‌باشد.

جمعیت

بندرعباس مرکز استان هرمزگان است جمعیت این شهر طبق امار سال 1385برابر 462692 نفر مردم این شهرستان اکثریت مسلمان و پیرو مذهب شیعه و سنی می باشند. همچنین اهالی این شهرستان مخلوطی از ایرانی، بلوچی، عرب، و افرادی از اولاد سیاهپوستان هستند که به نام عباسی نامیده می شوند.

زبان

بر خلاف باور غلط بسیاری از مردم استان های دور که مردمبندر عباس و شهر های تایع به زبان عربی حرف میزنندبومیان بندرعباس به گویش بندری از زبان فارسی صحبت می‌کنند. بندری یکی از گویشهای زبان فارسی است که ویژگی‌های فارسی کهن را حفظ کرده‌است. از سوی دیگر به خاطر روابط بازرگانی شماری از وام‌واژه‌های اروپایی (نمونه:tawāl، از واژه towel انگلیسی به معنی حوله) و عربی نیز در آن دیده می‌شود

بنادر تجاری

بندر شهید رجایی و بندر شهید باهنر به دلیل موقعیت مناسب جغرافیایی، به عنوان نقطه اتکای بندرعباس در جهت جابه‌جایی کالا و سرمایه در اشکال مختلف، نتایج اقتصادی به سزایی برای استان هرمزگان به همراه داشته و بندرعباس را به منطقه ویژه اقتصادی معادن، فلزات، کشتی‌سازی و صادرات و واردات کالا تبدیل کرده‌است.

آثار تاریخی

عمارت کلاه فرنگی، این ساختمان توسط هلندی‌ها در سال ۱۱۱۰ هجری قمری ساخته شده و قلعه‌ای با ۱۶ برج و ۳ دروازه بوده که به عنوان اداره گمرک استفاده می‌شده‌است.

حمام گله‌داری، این حمام از پنج گنبد بزرگ و کوچک ساخته شده و به حمام شاه عباس نیز معروف است.حمام و مسجدگله داری ازجمله قدیمی ترین بناهای بندر عباس و جز اثار تاریخی شهر محسوب میشوند که با فاصله کم از هم در محله اوزی ها واقع شده اند..قدمت این ابنیه به دوره قاجاریه میرسد. و در سال 1330به همت حاج احمد گله داری مرمت شده است.(فهیمه عشوریون)

معبد هندوها، که در بندرعباس به بُت گورُ معروف است در سال ۱۳۱۰ توسط هندوهای ساکن بندرعباس به سبک معماری هندی و توسط معماران هلندی بنا شده و در حال حاضر به عنوان موزه تاریخی استفاده می‌شود. این معبد در مرکز شهر و در خیابان امام خمینی واقع شده‌است.خوری به نام «گور سوزون» نیز در بندر عباس وجود دارد که گویا هندوهای ساکن شهر مردگان خود را در کنار آن می‌سوزاندن و احتمالا بنا به سنت هندوها خاکستر آنها را به این خور می‌ریختند.[نیازمند منبع] امروزه بخشی از فاضلاب شهر از این راه به خلیج فارس می‌ریزد.

مسجد ناصری (بندر عباس) که در سال ۱۳۰۴ هجری قمری ساخته شده‌است. این مسجد در سال ۱۳۸۶ بازسازی شده‌است.

مسجد صحراباغی این مسجد در سال ۱۳۱۰ هجری قمری بنا شده‌است.

مسجد گله‌داری تاریخ ساخت آن مربوط به ۱۲۹۶ هجری قمری می‌باشد.

مسجد جامع دلگشا در سال ۱۱۷۵ هجری قمری بنا شده‌است. در خیابان مسجد جامع بندرعباس واقع در بلوار طالقانی قرار دارد و یادگار قرن 12 و 13 ه.ق محسوب می شود. بخش قدیمی شبستان دارای ستونهای متعدد با سر ستونهای گچبری شبیه گله داری و مسجد دژگان است. شبستان این مسجد دارای یک بخش الحاقی نیز می باشد.

امامزاده سید مظفر (بندر عباس)، این آرامگاه از زیارتگاه‌های عمده استان محسوب می‌شود و در بلوار امام خمینی واقع است.

مجموعه برکه‌های باران، این مجموعه شامل شش برکه یا آب انبار مربوط به دوران صفویه است و در گذشته از منابع ذخیره آب شیرین در بندر عباس بوده و هر برکه دارای چهار دهانه اصلی برای برداشت آب می باشد.این برکه ها در فضای مشجر وسیعی در محله استمبیک در خیابان 22 بهمن در پشت موزه خلیج فارس قرار دارد.(فهیمه عشوریون)

پل لاتیدان، در مسیر کاروان لار – بندرعباس در جهت گسترش امور بازرگانی احداث شد. این پل در 50 کیلومتری غرب بندرعباس واقع شده و مربوط به دوره صفوی می باشد.

محله باستانی سورو که در غرب بندرعباس قرار دارد و به دوران ساسانیان بر می‌گردد،

 دیگر مقالات ،  اتحادیه جنوب شرق آسیا ASEAN